Kitap İnceleme: John Searle'den Bilincin Gizemi
Dizin
Bilinç, Çince Odası deneyi, epistemoloji, fenomenal deneyim, sinirbilim, yapay zeka, zihin-beden problemi
Yazar Hakkında
John Searle, Amerikalı bir filozof ve dil bilimcidir. Zihin felsefesi ve dil felsefesi alanlarında Kaliforniya Üniversitesinde profesör olarak uzun yıllar görev yapmıştır. Çince Odası adlı felsefi düşünce deneyi ile tanınır.
Bilinç Problemi Nedir?
Maddi bir varlık olan beyin ve onun nörokimyasal süreçleri, nasıl olur da ilk bakışta maddesel gözükmeyen öznel bilince neden olur?
Beynimiz, çeşitli uyaranların etkisiyle bir dizi nörobiyolojik süreci harekete geçirir ve bu süreçler, düzenli ve tutarlı öznel içsel farkındalık hallerine yol açar. Ancak, bu süreçlerin işleyişi hakkında sınırlı bilgiye sahibiz. Bilinç sorunu, Searle için, beyindeki nörobiyolojik süreçlerin özel farkındalık ve duyarlık hallerimize nasıl sebep olduğunu, bu hallerin beyin yapılarında nasıl oluştuğunu, bilincin beynin genel işleyişinde nasıl rol oynadığını ve dolayısıyla yaşamlarımızdaki etkisini açıklamayı amaçlayan bir sorundur.
John Searle öncelikle geleneksel kavram ve ayrımlarımızın eleştirisini yapmakla başlar:
"… Tatmin edici bir bilinç açıklamasına ulaşma noktasında önümüzde duran en büyük felsefi engelin, modası geçmiş birtakım kategoriler ile dini ve felsefi geleneğimizden miras aldığımız birtakım önkabullerden vazgeçemeyişimiz olduğu kanaatine vardım. Zihinsel ve fiziksel, ikicilik ve tekçilik, maddecilik ve idealizm kavramlarının bu halleriyle açık ve sorunsuz olduklarına, meselelerin bu geleneksel terimler üzerinden açıklanması ve çözüme kavuşturulması gerektiğine dair yanlış bir varsayımla yola çıkmış durumdayız".
Searle’e göre bilincin doğasını anlamak için ikicilik (düalizm) ve maddecilik (materyalizm) şeklindeki geleneksel ayrımı reddetmemiz gerekir.
Geleneksel Ayrımların Getirdiği Çıkmaz
Bilinç, rüyasız bir uykudan uyanmamızla başlayan ve biz tekrar uykuya dalana kadar devam eden duyarlık ve farkındalık durumlarını ifade eder. Fakat bilinç söz konusu olduğunda öncelikle iki tür bilicin ayrımını yapmamız gerekir.