Ayın Kitabına Dair Ek Öneriler
Aristoteles'ten Nikomakhos'a Etik...
Merhaba!
Nisan ayı konuğumuz Aristoteles'ten Nikomakhos'a Etik okumanız umarım verimli geçiyordur. Kitap kulübümüzdeki aylık planlamaya uygun olarak, ayın bu ikinci haftası, kitapla ilişkili olduğunu düşündüğüm bağlamı genişleten ya da temel meseleleri aydınlatan bir takım öneri listesi hazırladım.
⚠️Gelecek pazartesi günü kitabın ilk yarısını özetleyerek analiz ettiğim uzun bir sayı ileteceğim. Kitaba dair online buluşma ise yalnızca ücretli üyelere özel bir şekilde 28 Nisan Pazartesi saat 21:00’de Zoom’da olacak. Bu toplantılarda konuşmak zorunlu değil; kamera/mikrofon kapalı şekilde dinleyici olarak da katılabilirsiniz. Genellikle 2-3 saat sürüyor. Hazırlıklı geliniz.
Tüm yazıları okumak, sohbet odasına erişmek ve online buluşmaya katılmak için aşağıdaki sekme aracılığıyla üye olabilirsiniz👇🏻
İçerik Kürasyonu: Ek Öneriler
💡Kitabı Okumaya Dair…
Her şeyden önce… yavaş okunmalı. Yetişme kaygısıyla okuma serüvenine dahil olmanız, bu kulüpte pek talep edilen bir durum değil. Ne kadar okuyabildiğiniz değil; nasıl okuduğunuz önemli.
Kitap, “yayımlanmak için yazılmış edebî bir eser” gibi değil, bir çalışma notu gibidir. Bu yüzden yer yer karmaşık gelebilir. Kitap on bölüme ayrılmış durumda, her bir bölüm, bir temayı işliyor. Bu yüzden bir oturuşta bitirmek yerine, birer bölüm okuyup, üzerine düşünmeyi deneyebilirsiniz.
Ana kavramlara özel dikkat gösterin: Okuma sırasında mutluluk, erdem, orta, adalet, dostluk, haz gibi kavramlar sürekli karşınıza çıkacak. Bu terimlerin Aristoteles’e göre ne anlama geldiğini her geçtiğinde düşünün veya işaretleyin. Gerekirse çevirideki dipnotları okuyarak kavramın özgün Yunanca anlamını öğrenin. Örneğin mutluluk kavramının Aristoteles’te sıradan mutluluktan farklı, bütün bir yaşamın iyi gitmesi olduğunu artık biliyoruz; metinde mutluluk geçtiğinde bu anlamda düşünün. Benzer şekilde erdem dendiğinde sadece ahlaki iyilik değil, insanın mükemmelliği kastediliyor. Bu nedenle cesaret, adalet, bilgelik gibi erdemleri okurken bunları birer karakter mükemmelliği örneği olarak görün.
Saffet Babür’ün çevirisinde, sayfa altlarında bulunan dipnotlar ve kitabın sonundaki kavram sözlüğü hazineniz olsun. Anlamadığınız veya “tam olarak ne demek istemiş?” dediğiniz yerde sayfanın altına göz atın. Çevirmen bazen arka plan bilgisini, bazen de Aristoteles’in başka bir eserinden referansı dipnotta belirtiyor. Örneğin bir yerde Solon’un bir sözünden bahsedildiğinde, dipnotta bunun tarihi arka planı açıklanıyor olabilir; bu da metni daha iyi anlamanızı sağlar. Sözlük kısmında ise terimlerin Yunanca asılları verildiği için, aynı kavram farklı bölümlerde karşınıza çıktığında birbiriyle tutarlı mı görebilirsiniz. Bu materyalleri kullanmak okumanızı aktif kılar ve eserden öğreneceklerinizi pekiştirir.
Kavramları kendi hayatınıza tercüme etmeye çalışın. "Benim için cesaret ne demek? Şu kararı verirken erdemli davrandım mı?" gibi sorularla okumak, kitabı kişisel bir deneyime çevirecek.
Aristoteles bazı bölümlerde (özellikle V. Kitap’taki adalet incelemesi veya VII. Kitap’taki akrasia tartışması) karmaşık mantık yürütmeleri yapabilir. Eğer buraları ilk okumada tam kavrayamazsanız moral bozmayın! 🤓Gerekirse bu kısımları ilk turda kabaca okuyup işaretleyin ve sonra geri dönün. Nikomakhos’a Etik, tekrar okundukça daha iyi anlaşılacak bir eser.
Bu eser, sadece bireysel okunacak değil, tartışıldıkça zenginleşecek türden bir klasiktir. Okurken aklınıza takılan soruları bir kenara not edin ve canlı oturumdaki tartışmamızda gündeme getirin. Örneğin “Aristoteles’in mutluluk anlayışı günümüzde nasıl değerlendirilebilir?” veya “Erdemli olmak gerçekten mutlu olmaya yeter mi?” gibi sorular tartışmaya değer… Ayrıca kavramları kendi hayatınızdan örneklerle ilişkilendirmeye çalışabilirsiniz. Cesaret erdemini güncel hayattan bir olayla açıklayabilir misiniz? Ya da “orta yol” ilkesini uyguladığınız bir durum var mı? Somut örnekler, soyut fikirlerin akılda kalmasını kolaylaştırır ve kitabın ana tezlerini günlük hayatla bağlantılandırmanıza yardımcı olur.
Destekleyici Öneriler
Kitaplar…
Etik 101 – Brian Boone (Say Yayınları, 2019): Etik kavramına giriş niteliğinde, geniş bir tarihsel perspektifle yazılmış popüler bir kitap. Ahlak felsefesinin Antik Yunan’dan modern çağa, hazcılıktan altruizme tüm yönlerini anlaşılır bir dille özetliyor. Etik 101, etikle ilgili “bilmeniz gereken her şeyi” tek ciltte toplamayı hedefliyor ve etik yolculuğumuzdaki tüm sorulara yanıt arıyor. Hiç felsefe altyapısı olmayan okurlar için bile anlaşılır olan bu eser, Aristoteles’in erdem etiğini genel etik bağlamına oturtarak kavramanızı kolaylaştıracak.
Etik – Simon Blackburn (Dost Kitabevi, 2018): Ünlü filozof Simon Blackburn’ün etik üzerine yazdığı, Türkçeye çevrilmiş temel metinlerden biri. Doğum, ölüm, arzu, mutluluk, özgürlük gibi temel yaşam temaları etrafında biçimlenen etik soruları ele alıyor.
Etik Nedir? – Fred Feldman (Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2012 / Fol, 2023): “Introductory Ethics” adlı ders kitabının Türkçe çevirisi olan bu kapsamlı eser, sistematik bir ahlak felsefesi girişidir. İlk bölümlerde “ahlak” ve “etik” kavramlarını açıklığa kavuşturduktan sonra Batı ahlak felsefesinin başlıca kuramlarını tanıtır.
Aristoteles – Anlama Arzusu – Jonathan Lear (Alfa Yayınları, 2020): Aristoteles düşüncesine dair kapsamlı bir monografi olan bu eser, Harvard’lı filozof Jonathan Lear tarafından kaleme alınmış ve Türkçeye çevrilmiştir. Aristoteles’in bilgi, varlık, doğa ve etik anlayışını bütünsel bir bakış açısıyla ele alır. Özellikle Nikomakhos’a Etik’teki temel kavramları (mutluluk, erdem, dostluk vb.) Aristoteles’in felsefe sistemi içindeki yeriyle birlikte anlamak isteyen okurlar için derinlemesine bir rehberdir.
Videolar…
Ahlaklar, Etik ve Etikler – Prof. Dr. İoanna Kuçuradi
Mutluluk Zorlantısı - Olmaz Öyle Saçma Felsefe - Ömer Aygün - B17
Aristoteles etiği: eudaimonia mutluluk mu demek?
Podcast…
Fularsız Entellik – Aristo Serisi (#3: “Ahlak, Mutluluk, Üzüntü ve Muz Kabuğu”, 2017, 20 dk): İnternet blogu ve podcast serisi Fularsız Entellik’te Immanuel Tolstoyevski mahlaslı anlatıcı tarafından hazırlanan dört bölümlük “Aristo” dizisinin üçüncü kısmı. Bu eğlenceli bölüm, Aristoteles’in pratik felsefesine (ahlak anlayışına) odaklanıyor: “Nasıl mutlu oluruz?” sorusuna Aristoteles’in verdiği yanıtları mizahi bir dille inceliyor.
Eğlenceli bir film önerisi…
Bugün Aslında Dündü (Groundhog Day, 1993, Harold Ramis): İlk bakışta romantik bir komedi gibi görünse de, defalarca aynı günü yaşama temasını işleyen bu film felsefi derinliğiyle de bilinir. Baş karakter Phil, zaman döngüsüne sıkışıp kaldığı bu süreçte önce bencillik ve haz peşinde koşarken, tekrarların getirdiği içsel hesaplaşma sayesinde erdemli bir insan olmanın değerini keşfeder. Kibir, öfke, şehvet, tembellik gibi zaaflarıyla yüzleşen Phil’in dönüşümü, Aristoteles’in bahsettiği karakter terbiyesini örnekler nitelikte.
Şimdilik bunlar yeterli olacaktır diye düşünüyorum. Sohbet odasını unutmayın! Biz başladık. Keşfetmek için buraya tıklayabilirsiniz. Gelecek pazartesi yeni bir bülten sayısında görüşmek üzere.
Sevgiler,
Dilara